اکولایزر

قبل از اینکه به سراغ تعریف دقیقی از اکولایزر رفته و کاربرد آن‌ها را بیان کنیم، باید بگوییم که همه ما پیش از این از اکولایزر استفاده کرده‌ایم. هر بار که دکمه مربوط به صدا که روی گجت‌ها بوده را چرخانده باشیم، در واقع از این فناوری بهره برده‌ایم.

روی سیستم خودرو، تلفن همراه، سینمای خانگی و غیره، قابلیتی به نام اکولایزر نصب شده که ممکن است آن را دیده باشید. با ما همراه باشید تا در ادامه این مقاله، اکولایزر، کاربرد و انواع آن را برای آشنایی دقیق‌تر با این ابزار را بیان کنیم.

تعریف اکولایزر چیست؟

اکولایزر یکی از کاربردی‌ترین ابزار ویرایش و میکس صدا است که در دو نوع سخت افزاری و نرم افزاری در بازار موجود می‌باشد. در حقیقت، اکولایزر نوعی وسیله است که با استفاده از آن می‌توانید، بخش‌های خاصی از یک طیف فرکانس را برش داده یا بر اساس نیازی که دارید آن را قوی یا ضعیف کنید.

همچنین، باید این نکته را در نظر داشته باشید که اکولایزر یه ابزار حرفه‌ای برای اصلاح صداها نیست بلکه تنها می‌تواند، برای برطرف کردن مشکلات جزئی قابل استفاده باشد.

متداول ترین اکولایزرها کدامند؟

امروزه، انواع مختلفی از اکولایزرها وجود دارد که هر کدام از آن‌ها نیز، کاربرد و هدف مشخص خود را دارند. با این حال، متداول‌ترین اکولایزرهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، عبارتند از اکولایزر پارامتریک و اکولایزر گرافیکی.

در ادامه با ارائه تعریفی از این نوع اکولایزرها با نوع کارکرد آن‌ها آشنا خواهیم شد.

اکولایزر پارامتریک

این اکولایزر، ابزاری است که با استفاده از آن می‌توان، فرکانس‌ها را بسیار دقیق‌تر و با کیفیت بالاتر تغییر داد. زیرا با استفاده از این نوع اکولایزر، cut و boost کردن در طیف فرکانسی که انتخاب کردید با دقت و حساسیت بیشتری انجام می‌شود.

اکولایزر پارامتریک می‌تواند، برآمدگی‌های گرافیکی که در نمودار مشخص هستند را با فیلتری که شکل زنگوله دارد به حالت دلخواه شما درآورد تا آهنگ شما فرکانس خطی را نیز شامل شود و شکلی هماهنگ از فرکانس‌ها را نمایش دهد.

با گذاشتن یک کنترل‌گر در اکولایزر خود، می‌توانید متوجه شوید که سطح فرکانس شما پس از boost و cut کردن تا چه اندازه بهبود یافته است. در حالت کلی نیز یک اکولایزر پارامتریک، سه کنترل‌گر اصلی دارد. یکی برای انتخاب محدوده فرکانسی، دیگری برای کم و زیاد کردن میزان Gain محدوده فرکانسی و تنظیم آن. آخری هم برای این که محدوده انتخابی فرکانس شما، تا چه اندازه فرکانس‌های اطراف خود را تغییر دهد. به طور کلی، کنترل سوم شیب قله فرکانسی شما را تعیین می‌کند.

اکولایزر گرافیکی

اکولایزر گرافیکی نوع دیگری از خانواده اکولایزرها است که در آن، مجموعه‌ای از فیلترها در فاصله‌های منظمی از طیف فرکانسی قرار گرفته‌اند. اکولایزرهای گرافیکی، این امکان را به شما می‌دهند تا هر تعداد نقطه‌ای که برای اعمال فیلتر روی صدا می‌خواهید، در اختیار داشته باشید. همچنین، هر نقطه را نیز روی میزان دلخواه خودتان به صورت دقیق تنظیم کنید.

این نوع از اکولایزرها، نهایتا یک یا چند منحنی دارند که تغییرات اعمال شده روی فرکانس‌ها را نمایش می‌دهند. برخی از اکولایزرهای گرافیکی، گزینه‌ای دارند که وضعیت قبل از انجام تغییر روی فرکانس و بعد از آن را به شما نمایش می‌دهند تا با مقایسه فرکانس‌ها در نهایت، تصمیم‌گیری درست‌تری برای انجام تغییرات داشته باشید.

آشنایی با طیف فرکانسی و تقسیم بندی آن ها

همانطور که احتمالا پیش از این متوجه شدید، یکی از کارهای اساسی در میکس و مستر یک آهنگ، تنظیم فرکانس آن است. در واقع فرکانس یعنی تکرار نوسان در یک ثانیه. واحد اندازه‌گیری فرکانس نیز، هرتز بوده و محدوده فرکانسی که ما می‌توانیم آن را درک کنیم بین 20 تا 20000 هرتز است.

پس اگر بخواهیم این طیف را دسته بندی کنیم، کم ترین این مقدار یعنی نزدیک به صفر هرتز، بم ترین صدا (Lower pitch) بوده و هر چه به سمت بی نهایت حرکت کنیم، صداها ریزتر (High pitch) می‌شوند. پس زمانی که داریم یک نقطه یا ناحیه‌ای از یک طیف را اکولایز می‌کنیم، در واقع داریم در همین طیف فرکانسی این کار را انجام می‌دهیم.

با استفاده از اکولایزر و تضعیف یا تقویت یک طیف فرکانسی، می‌توانیم به صدا شکل دهیم یا صدایی که برای آهنگمان در نظر داریم، بدست آوریم.

انواع باند و فیلترهای اکولایزر

اکولایزر، وسیله‌ای با انواعی از باند و فیلترهای مختلف است که به ما اجازه می‌دهد تا کنترل راحت‌تری در تنظیم طیف‌های فرکانسی داشته باشیم. به عنوان مثال، همانطور که در جاده‌ها مسیرهای مشخصی برای عبور انواع وسایل نقلیه وجود دارد، باندهای موجود در اکولایزر نیز فرکانس‌های مشخصی را از خود عبور می‌دهند.

هر باند اکولایزر با چهار المان کنترل می‌شوند که در ادامه آن‌ها را نام برده و تعاریف مختصری از هر کدام را نیز بررسی خواهیم کرد. این باندها عبارتند از:

1- Type

Typeها یا به عبارتی نوع فیلترها شکل کلی یک باند را مشخص می‌کنند. این فیلترها انواع مختلفی دارند که متداول‌ترین آن‌ها عبارتند از: high/low pass، bell، notch و high/low shelf.

2- Slop

اسلوپ یا شیب فیلترها انواعی هستند که boost یا cut شدن فیلترها را تعیین می‌کنند. اسلوپ‌ها می‌توانند، تیز یا ملایم بودن فیلترها را مشخص کنند. در واقع، هرچه مقدار اسلوپ بیشتر باشد، شیب فیلتر بیشتر و هرچه کمتر باشد نیز، شیب فیلتر کمتر می‌شود.

3- کیو (Q)

Q کوتاه شده کلمه Quality یا کیفیت است که به عنوان پهنای باند در اکولایزر در نظر گرفته می‌شود. در این نوع از باندها، مقادیر کمتر از 1، پهنای باند گسترده و مقادیر بیشتر از 1، پهنای باند بیشتری را به اکولایزر می‌دهند.

4- Gain

گین مقدار boost یا کات کردن فرکانس‌های مد نظر را برای شما مشخص می‌کند. با واحد دسی بل (db) می‌توان آن را اندازه گیری کرد. در این اندازه گیری، مقادیر مثبت مقدار بوست و مقادیر منفی مقدار کات شدن را توسط اکولایزر به شما نشان می‌دهند. با تنظیم کردن صداها توسط اکولایزر، روی گین کلی صدا تاثیر می‌گذاریم و مقدار آن را تغییر می‌دهیم.

جمع بندی نهایی

با تمام تعاریف و توضیحاتی که در رابطه با اکولایزر در این مقاله به شما ارائه کردیم، به طور کلی پیشنهاد می‌شود که از اکولایزر به عنوان ابزاری برای رفع مشکلات ضبط و صدا استفاده نکنید. اگر توجه بیشتری به شرایط آکوستیک اتاقی که در آن ضبط می‌کنید، داشته باشید و همچنین، نقطه‌ای بهینه را برای قرار دادن میکروفون پیدا کنید، به طور قابل توجهی کیفیت کار خود را ارتقا خواهید داد.

به علاوه، توجه به این نکات، نیاز شما را به اکولایزر نیز کاهش خواهد داد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که اگر بتوانید بهترین کیفیت ممکن را از منبع صوتی خود دریافت کنید، به مراتب بهتر از این است که بخواهید پس از دریافت صدا، کیفیت آن را بهبود ببخشید.